Dik gelukkig
Tussen de wasbordjes en wespentailles is Mirna Valerio (43) een nogal opvallende verschijning in het hardloopcircuit. Vergis je niet: ze weegt dan wel 120 kilo, maar deinst niet terug voor wedstrijden van evenveel kilometers.
Mirna Valerio had die twee woorden helemaal niet hoeven lezen. Ja, de cardioloog was even zijn kamer uitgelopen. Maar dan nog, ze had haar eigen patiëntendossier op het bureau ook kunnen negeren. Helaas. Dit waren woorden die je maag binnen beukten, omhoog kropen door je strot en zich nestelden in je hersenpan. Ze ziet ze nog staan. Morbidly obese.
Tuurlijk, als Mirna dat moment in 2008 geen moeder was geweest zou de boodschap eveneens hard zijn binnen gekomen. Ze had sowieso genoeg om voor te vechten. Maar met Rashid meer dan ooit. Amper een week geleden was het jongetje er ook bij geweest. Net vijf. Buiten westen op de achterbank. En Route 222 die zich voor haar stuur een weg sneed door Pennsylvania. Mirna was moe. Met zijn astmaperikelen bezorgde Rashid zijn ouders al wekenlang slapeloze nachten. Overdag werkte ze zich bovendien een slag in de rondte, met naast haar baan als lerares een vrachtlading ‘side hustles’ in de weekenden en avonduren: van gitaarles tot bijles Duits. Nee, ze speelde geen gitaar en haar Duits was erbärmlich. Maar ze moest wat om de eindjes aan elkaar te knopen.
De zomeravond doofde uit toen er plots die snijdende pijn was in haar linkerborst. Een hartaanval, wist Mirna zonder enige twijfel, terwijl ze haar auto met haar laatste krachten de berm in stuurde. Een paniekaanval, zouden ze later concluderen op de Eerste Hulp. Bloedtesten wezen echter wel op dichtgeslibde vaten. Ze woog ruim 155 kilo; een echte hartaanval of hersenbloeding was slechts een kwestie van tijd. Vandaar de cardioloog.
“Hoe oud is je zoon alweer?”
“Vijf.”
“Wil je nog in leven zijn als hij ouder is?”
Ze zijn er in getraind, hè. Laat het maar aan dokters over om de juiste motivatiebron aan te boren.
Mannenkleding
De volgende dag stond ze al vroeg op haar loopband – een artefact uit een ver verleden. En ze deed het niet alleen voor Rashid en haar echtgenoot Cito. Ik moet er ook zijn voor mijzelf, prentte ze zichzelf in. Ze dacht aan haar moeder, die al haar hele leven voor iedereen klaarstond, maar zichzelf daarbij altijd op de laatste plaats had gezet. Het gevolg: overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes. Mirna zou het voortaan anders doen, beloofde ze zichzelf.
De eerste kilometers op de loopband gingen verre van soepel. Haar gewrichten piepten en kraakten, haar hart was een stuiterbal in de keel. In de buitenlucht werd het er niet veel beter op. Voortdurend rugpijn. Steeds maar weer die schuurplekken over het hele lichaam.
Ze lacht. Wie met Mirna Valerio spreekt hoeft er nooit lang op te wachten. Geen bliksemafleider voor achterliggende emoties, maar een gulle lach; open en aanstekelijk. Wist je dat ze maandenlang rondliep in hardloopkleding voor mannen omdat ze haar lijf met geen mogelijkheid in zelfs de allergrootste vrouwenmaat kon wurmen? Ja, er was die lubberende ruimte bij het kruis. Het liet haar koud. Zolang ze maar kon rennen. Ze zou het morgen weer doen.
Ze had alle redenen om het hardlopen te vervloeken, maar ze deed het niet. Integendeel. Ondanks de uitdagingen als zwaarlijvige vrouw viel ze als een blok voor de sport. Ze raakte verliefd op de dauwdruppels in haar gezicht en de boslucht in haar neus. Op de endorfine die gierde door haar aderen en de storm die juist ging liggen in haar hoofd. Maar bovenal raakte ze verliefd op haar lichaam. Nooit voelde ze zich lekkerder in haar vel dan tijdens het rennen. Ja, er mochten – nee, moesten – nog flink wat kilo’s af. Maar tegelijkertijd voelde haar huid als een maatpak dat speciaal voor haar ontworpen was.
Ik heb geen tijd om niet gemotiveerd te zijn, zegt ze weleens in interviews. Stoere praat? Nou, natuurlijk zijn er geregeld van die dagen dat ze liever niet haar hardloopschoenen aan zou snoeren. Gister nog. Pas na twee uur tegensputteren trok ze uiteindelijk de deur achter zich dicht. Ze is geen machine, hè. Waar het om gaat: slechts heel af en toe gunt ze zichzelf een dagje van zelfmedelijden. Meestal gaat ze gewoon naar buiten; ongeacht het weer, haar eigen buien of andere smoesjes. Waarom? Omdat ze inmiddels dondersgoed weet wat er buiten wacht. Misschien niet meteen; de eerste kilometers kosten vaak nog moeite. Maar uiteindelijk is er altijd weer die rust in het hoofd, dat ontzag voor de omgeving, dat… geluk.
Helletocht
Weer die lach. Morgen heeft ze een race van 6 uur non-stop hardlopen voor de boeg. Ze moet alleen nog even zin maken, erkent ze. Maar ach, het gaat deze keer ‘slechts’ om zes uur, was de gedachte waar ze zichzelf vanochtend op betrapte. Niet lang geleden had ze het zelf ook een bespottelijk idee gevonden.
Niet dat ze meteen zo hard van stapel liep natuurlijk. In eerste instantie werkte ze vooral een stortvloed aan 5K-wedstrijden weg. Daarna werd de grens gestaag opgerekt. 10K. 20K. Halve marathons. Ze raakte geobsedeerd, erkent ze zelf. Aard van het beestje. Ze is nu eenmaal niet van het halve werk; en zeker niet met lichamelijke dingen. Laatst had ze hetzelfde in Costa Rica, toen ze voor het eerst op een surfplank stond. Dagenlang was ze met geen mogelijkheid uit de golven te slaan. Volkomen stoked. De volgende surftrip staat alweer in de agenda.
In het gedrang voor het startschot was ze aanvankelijk als een vegan op een slagersconferentie. Steeds waren er weer die argwanende blikken, het gefluister achter haar rug. Naarmate ze vaker aan wedstrijden begon deel te nemen, werd ze echter een graag geziene gast in het hardloopwereldje van Georgia; de staat waar ze inmiddels woonde en als lerares Spaans en muziek werkte op een middelbare school. Voor haar eerste lesuur had ze er doorgaans al een training opzitten. Leerlingen die te laat kwamen in haar klas moesten buiten schooltijd meerennen tijdens een volgende sessie. Binnen de kortste keren stond ze ook aan het hoofd van het cross countryteam.
Amper twee jaar na die wake-up call bij de cardioloog stapelde Mirna als een bezetene halve marathons op elkaar. Het was een goede vriendin die voorstelde om eens mee te doen aan een hele marathon. ‘Ben je helemaal gek geworden’, was haar antwoord. Om er nog binnen de seconde aan toe te voegen: ‘Count me in’. Ondanks een enkelblessure – waardoor ze de laatste acht weken voor het evenement niet mocht rennen – stond ze in november 2011 aan de start van de Marine Corps Marathon in Washington. Halverwege de race werd ze bijna opgeveegd door de bezemwagen. Maar Mirna Valerio is een diesel. Pas na een kilometer of 7 komt ze überhaupt een beetje op gang; tussen de 16 en 27 kilometer wacht haar happy spot. Geschaafd en geradbraakt kwam ze uiteindelijk binnen de tijd over de streep. Tranen van geluk.
Het hek was van de dam. Al snel kwam ze nauwelijks meer haar bed uit voor wedstrijden onder de 20 kilometer. Vorig jaar was er zelfs de TransRockies Run: een helletocht van 6 dagen, 193 kilometer en meer dan 6,5 duizend hoogtemeters door de bergen van Colorado. Zwaar? Wat denk je zelf? Maar ze kiest zo’n wedstrijd juist omdat het haar lichaam en geest tot het uiterste dwingt. De benen redden het doorgaans wel. En om haar gedachtes te beteugelen heeft ze zo haar mantra’s. Ze bedankt haar lichaam, de omgeving, het leven. Ze had ook dood kunnen zijn, hè.
De teller staat inmiddels op 22 marathons en ultra-marathons. De weg laat ze liever links liggen. Geen harde klappen op het asfalt, maar krakende takjes, knarsende kiezels en fluisterend struikgewas. Ze is een trailrunner. Het bos zet al haar zintuigen op scherp – een uitstekende wortel of instabiele steen is immers snel over het hoofd gezien – en dwingt haar lichaam voortdurend te zoeken naar balans. Waarom zou je bovendien steeds maar weer tussen die saaie bebouwing willen rennen als er ook bomen, bergen en beekjes zijn? Meer en meer wordt ze gevuld met het idee dat ze voorbestemd is om in de natuur te zijn.
Operazangeres
Heel even is er een ernstige blik. Dat de jeugd van tegenwoordig steeds minder buiten komt baart haar oprecht zorgen. Ze ziet het ook bij haar eigen zoon. Ja, ze heeft hem ook weten te ronselen voor het hardloopevangelie. Maar hij sluit zich daarna net zo makkelijk weer op voor een potje Fortnite of NBA 2K op zijn spelcomputer. Ze steekt de hand ook in eigen boezem: het is sowieso de schuld van de ouders, vindt ze. Kom op jongens, een beetje creativiteit. In een bos kun je ook doen alsof het Fortnite is.
Hoe anders was het in haar eigen jeugd. Nee, Bushwick in Brooklyn was niet bepaald het groene hart van New York. Maar de wijk was evenmin het synoniem voor armoede, drugs en geweld dat het later zou worden. Een georganiseerde wedstrijdsport was Mirna totaal vreemd, maar ze was wel voortdurend buiten aan het spelen. Stoepbal. Tikkertje. Apenkooien over de stoep.
Aanvankelijk was ze een bonenstaak. Maar ineens waren ze er: borsten, billen, dijen, buik. Ze was een schuchter meisje, maar ze droeg haar kilo’s met swagger. Haar moeder en zussen deden hetzelfde. Ja, ze was dik. Dus? Dat maakte haar lichaam niet minder waardevol. Zelfvertrouwen had ze ook over haar intellectuele capaciteiten. Ze verslond boeken, waaronder de medische naslagwerken die haar stiefvader meesmokkelde van zijn werk in een ziekenhuiswasserette. En anders had ze altijd nog haar stembanden. Nog steeds heeft ze een strot die zelfs een tijger in slaap weet te wiegen. Ze verdiende er een plek mee op de Juilliard School, misschien wel het meest toonaangevende conservatorium ter wereld. Ze had alle bagage voor een carrière als professionele operazangeres. Maar Mirna had andere plannen.
Haar eerste kilometers op de hardloopschoenen zaten er toen al op. Nadat ze zich op de eerste dag van de middelbare school opgaf voor het veldhockeyteam, bleek de training te beginnen met sprintjes over het trainingsveld. Meer dood dan levend bereikte ze de overkant. Pesterijen dus? Nee, vergeet alles wat je ooit hebt gezien in Amerikaanse high school movies. Haar teamgenoten en coaches steunde haar juist door dik en dun. Ja, er werd wel eens naar haar geschreeuwd; maar alleen wanneer ze haar best niet deed, nooit omdat ze langzamer was. De ideale voedingsbodem waarin haar liefde voor het hardlopen kon ontbolsteren. Dat die gevoelens na haar schooltijd jarenlang bekoelden, had natuurlijk nooit mogen gebeuren. Gelukkig waren er toen die twee woorden. Morbidly obese. Wat zou je zelf doen?
Slow as fuck
Zo positief als er op haar middelbare school werd gereageerd op haar gewicht, zo anders zijn nu soms de reacties. De digitale beerput brengt haar al lang niet meer van de wijs; steek tegenwoordig je kop boven het maaiveld en je wordt vanzelf het onderwerp van walgelijke haatmail en YouTube-filmpjes. Veel vaker ligt het cynisme bestorven in de blikken die ze krijgt van voorbijgangers of is het venijn verscholen tussen de woorden. ‘Hoe kan iemand die zoveel rent nog steeds zo dik zijn?’, wordt haar vaak gevraagd. Of nog zo’n mooie: ‘Hoe kan iemand die zo dik is in vredesnaam van hardlopen houden?’ Als ze onderuitgezakt op de bank zakken chips zou liggen leegvreten, had niemand er moeite mee gehad, weet ze. Maar een dikkerd die ultra-marathons loopt past niet in het stereotype. Zelfs haar eigen gynaecoloog vroeg haar onlangs of ze wel eens overwogen had om meer te bewegen. ‘Hallo, ik heb je net verteld dat ik ultra-marathons loop!’ Tsja, mensen denken nu eenmaal in hokjes. Hun probleem. Mirna Valerio rent niet voor andere mensen. Ze rent enkel voor haarzelf.
Het was dan ook nooit haar opzet om een professioneel rolmodel te worden. Toch werd ze het. Nadat haar weblog Fat Girl Running werd opgepikt door lokale media, ging haar faam als een lopend vuurtje. National Geographic riep haar vorig jaar uit tot adventurer of the year, ze scoorde een boekdeal (A Beautiful Work in Progress), werd geportretteerd in een korte documentaire (The Mirnavator), werd het uithangbord van schoenenmerk Merrell en belandde zelfs op de cover van Runner’s World. Kijk, diep van binnen is ze nog altijd een verlegen meisje. Maar als ze ook maar één iemand kan inspireren om te gaan rennen – en zo de veerkracht en het doorzettingsvermogen te ontwikkelen die de sport haar bracht – dan stapt ze daarvoor met liefde in de schijnwerpers. Vandaar ook dat ze haar baan als lerares onlangs opzegde en nu over heel de wereld lezingen geeft.
In een wereld vol gepolijste #fitgirls zijn haar goudeerlijke Instagramberichten over moeizame trainingsdagen een regelrechte verademing. Vintage Mirna: vertel haar dat ze ergens niet bij mag horen en ze duwt extra vastberaden haar kont tussen de deur. Ze wil maar zeggen: een hardloper heeft niet per se een blokjesbuik of een wapperende paardenstaart. Het maakt geen bal uit hoe je er uitziet, iedereen kan rennen. Ook snelheid wordt volgens haar overgewaardeerd. Ja, ze hobbelt doorgaans rond op een tempo van 7 a 8 kilometer per uur – met zo nu en dan zelfs korte wandelpassages tussendoor – en moet haar eerste marathon binnen de 6 uur nog verwezenlijken. Traag? Damn right, een lachertje voor de meeste renners. Tegelijkertijd bijten diezelfde rappere renners zich vaak stuk op afstanden waar zij haar hand nauwelijks voor omdraait. De klok kan haar niet boeien. Vandaar ook de naam van haar kennismakingskamp voor beginnende hardlopers: Slow As Fuck Trailrunning Adventures.
En mocht het je nog benieuwen: nee, ze valt nauwelijks meer af. Hoewel ze aanvankelijk 35 kilo verloor, is haar gewicht nooit onder de 120 kilo gedoken; hoe gezond ze ook eet, hoe onvoorstelbaar veel trainingen ze ook in haar weekplanning weet te proppen. Begrijp haar niet verkeerd: natuurlijk zou ze soms wel eens dunner willen zijn. Haar gezondheid gaat boven alles. Maar ze weet zich gesteund door de wetenschappers die steeds vaker terugkomen van de aanname dat dikke lijven per definitie ook ongezonde lijven zijn. Ze weigert zich dan ook blind te staren op enkel dat ene cijfertje op de weegschaal. Ze heeft haar eigen doelen: langere afstanden, steilere bergen, krachtigere stappen, een sterkere wil. Hardlopen geeft haar bovendien de conditionele basis en het zelfvertrouwen om ook andere sporten een kans te geven. Ze hangt steeds vaker aan de boulderwand en denkt al hardop na over mountainbiken. Het zijn van die momenten waarop ze wederom verliefd wordt op haar eigen lichaam. Nee, mensen zullen dat misschien niet begrijpen. Maar zij begrijpt het. Ze is niemand een verantwoording schuldig.